انزوا و تنهایی را میتوان حالت نسبتاً پایداری دانست که در آن کودک با وجود قرار گرفتن در جمع هم‌بازی‌ها و همسالان خود بیشتر اوقات به تنهایی بازی می‌کند.

🌸 برخی علائم و نشانه‌های کم‌رویی و فقدان مهارت‌های اجتماعی عبارتند از: 

- عدم داشتن یک یا دو دوست صمیمی (دو طرفه)،

- عدم توانایی در ابراز همدلی با افراد آزار دیده یا طرد شده،

- عدم توانایی در شروع ‌یا حفظ گفت‌وگو و صحبت کردن با دیگران

- نادیده گرفته شدن یا مورد سوء استفاده و اذیت قرار گرفتن توسط سایر کودکان

- و اشکال در پیشرفت تحصیلی 

از عمده نشانه‌های یک کودک خجالتی است.

🌸 علاوه بر کمرویی، سه نوع دیگر از گوشه‌گیری نیز وجود دارد که از نظر زمینه روانی و عواقب با هم کمی متفاوت هستند.

- بی‌میلی اجتماعی یا غیراجتماعی بودن: 

در این حالت، کودک میل و اشتیاقی برای بازی با دیگران و همسالان خود ندارد و زمانی که با دیگر کودکان است، ترجیح می‌دهد به تنهایی بازی کند و به اصطلاح کودک حالت شیء‌گرایی دارد تا اینکه مردم‌گرا باشد.

از ویژگی‌های این حالت عدم وجود نگرانی و ترس از تعامل با همسالان است، یعنی کودک در صورت اجبار به فعالیت گروهی یا یک بازی جالب، وارد جمع می‌شود و به خوبی با دیگران تعامل برقرار می‌کند.

گوشه‌گیری با افسردگی همراه خواهد بود و وجود این ویژگی در دوران دبستان در هر دو جنس، همواره با مشکل پذیرش همسالان و تصور و برداشت منفی در مورد خود و تنهایی و گاهی افسردگی همراه خواهد بود.

این رفتار را میتوان ریشه‌دار در سرشت و طبع کودک (محتاط /دیر جوش) و الگوی پیوند عاطفی ناامن در دوران کودکی دانست و البته کودکان خجالتی نیز ممکن است بطور واکنشی به این نوع رفتار پناه ببرند.

- نوع دوم از کمرویی را میتوان ناظر و تماشاچی یا مردد بودنِ کودک عنوان کرد:

 در این حالت کودک تمایل به بودن و بازی کردن با دیگر همسالان خود را دارد ولی بدلیل اضطراب اجتماعی از درگیر شدن و شراکت خودداری کرده و از نظر رفتاری در گوشه‌ای فقط نظاره‌گر بازی دیگر کودکان می‌شود و به اصطلاح در اطراف آنها پرسه می‌زند.

 این حالت معمولاً در کودکان با والدین بسیار کنترل‌کننده، حمایتگر و مداخله‌گر بیشتر دیده می‌شود.

- سومین نوع از کمرویی تحت عنوان انزوای اجتماعی می باشد: 

در این نوع گوشه‌گیری کودک نه تنها تمایل به تنها بازی کردن دارد، بلکه از بودن و بازی کردن با دیگران گریزان است. ماهیت روانی این گروه از کودکان خجالت شدید همراه با خشم و حتی درجاتی از افسردگی است.

🌸 علل گوشه‌گیری و تنهایی در کودکان:

 گوشه‌گیری و تنهایی نشانه وجود اختلال در کودک است، 

- یکی از علل این رفتار، خُلق و خو و پیوند عاطفی است؛ دو عامل ارث (طبع و مزاج) و نوع پیوند عاطفی کودک با والدین مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده اجتماعی شدن کودک هستند.

- افسردگی، اختلال شخصیتی، در خودفروماندگی، اضطراب و ترس اجتماعی،

 کمبود توجه و تمرکز و بیش‌فعالیتی را میتوان از دیگر عوامل گوشه‌گیری ذکر کرد.

- گروه کودکان بیش‌فعال بدلیل اشکال در برقراری ارتباط (نه بدلیل خجالت بلکه بدلیل عدم توجه) توسط همسالان خود طرد و دفع می‌شوند که غالباً منجر به گوشه‌گیری و انزوای اجتماعی آنها می‌شود.

- همچنین اگر یکی از والدین خجالتی باشد، هم از طریق انتقال ژنتیکی و هم یادگیری رفتار از والدین خجالتی شدن در کودک انتظار می‌رود.

 🌸 در توضیح عامل پیوند عاطفی ناامن میتوان اظهار کرد که: 

کودک ناامن اصولاً به دیگران و شرایط اطمینان ندارد و می‌ترسد مورد انتقاد و سرزنش دیگران قرار گیرد و یا اینکه درست برعکس به خود اطمینان نداشته و نگران این است که مرتکب اشتباه و خرابکاری شود.

🌸 سابقه ی مورد تمسخر یا سرزنش قرار گرفتن در جمع: 

حتی یک تجربه اجتماعی منفی جدی مثلاً بکار بردن کلمات نادرست همچون خنگ یا دست‌وپا چلفتی در مقابل برخی از دوستان کودک می‌تواند موجب خجالتی و کمرو شدن کودک شود.

 🌸 جابه‌جایی محل زندگی یا تحصیل کودک نیز موجب خجالتی شدن کودک می‌شود:

 در سنین دبستان و راهنمایی روابط دوستی قوی و نسبتاً پایدار بوده و جابجایی کودک می‌تواند در تکامل اجتماعی او اثرات منفی داشته باشد.

🌸 وجود مسئله خجالت‌آور و ناپسند در خانواده (از جمله اعتیاد، طلاق پدر و مادر و...)، خانواده خشک و سرد، زیر ذره‌بین بودن و هر موقعیتی که باعث توجه دیگران به فرد شود و به اصطلاح فرد زیر نورافکن قرار گیرد را نیز میتوان از دیگر عوامل بروز خجالت عنوان کرد.

🌸 یکی از روش‌های موثر در برخورد با کمرویی کودک را میتوان ایجاد احساس امنیت، اطمینان و اعتماد دانست: 

یکی از جنبه‌های ذهنی فرد خجالتی و کمرو، داشتن شک و تردید نسبت به خود، دیگران و شرایط است.

کودک امن و مطمئن در ضمیر و ذهن خود می‌داند که افراد عموماً قابل اعتماد هستند و می‌توان به حرف و قول آنها اعتماد کرد. 

او بطور درونی بر این باور است...