چند روز پیش بچه دار شده بود. دم سنگر که دیدمش، لبه ی پاکت نامه از جیب کنار شلوارش زده بود بیرون.

گفتم: " هان، آقا مهدی خبری رسیده؟ " چشم هایش برق زد.

گفت: " خبر که... راستش عکسش رو فرستادن ".

خیلی دوست داشتم عکس بچه اش را ببینم. با عجله گفتم: "خب بده، ببینم".

گفت: " خودم هنوز ندیدمش ". خورد توی ذوقم.

قیافه ام را که دید، گفت: " راستش می ترسم؛ می ترسم توی این بحبوحه ی عملیات،

اگه عکسش رو ببینم، محبت پدر و فرزندی کار دستم بده و حواسم بره پیشش".

نگاهش کردم. چه می توانستم بگویم؟

گفتم: " خیلی خب،پس باشه هر وقت خودت دیدی، من هم می بینم".

ــــــــــــــــــــــــ

خاطره ای از شهید مهدی زین الدین/

تو که آن بالا نشستی، ص 39-40

1. احمدوند، محمدعلی. (1381). روانشناسی بازی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

2. استنهاوس، گلن. (1390). کلیدهای پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان. ترجمه ناهید آزاد منش. تهران: انتشارات صابرین.

3. اسلامی نسب، علی. (1379). تربیت جنسی کودک از دیدگاه علم و اسلام. تهران: انتشارات نسل نواندیش.

4. اسلامی نسب، علی. (1373). روانشناسی اعتماد به نفس. تهران: انتشارات رشد.

5. امین زاده، مجتبی. (!389). مسائل جنسی کودکان. تهران: انتشارات قطره.

6. بالنر، لارنس. (382). جلوی بچه ها نه؟. ترجمه محسن نظران و سمیه قهرمانیان. تهران. انتشارات ورجاوند.

7. براندن، ناتانیل. (1382). روانشناسی عزت نفس. ترجمه مهدی قراچه داغی. تهران: انتشارات نخستین.

8. براتون، سوسی؛ لندرث، گری ال؛ کلام، ترزا؛ بلاکارد، سندرا آر. (1391). بهبود رابطه ی والد و کودک از طریق بازی. ترجمه جواد محمودی قرائی، سعیده سادات مصطفوی، نرگس علیرضایی . تهران. انتشارات قطره.

9. بیابانگرد (سعدی پور)، اسماعیل. (1372). روشهای افزایش عزت نفس درکودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

10. پنتلی، الیزابت. (1385). فرهنگ تربیت کودکان. ترجمۀ بهزاد رحمتی. تهران. انتشارات ماهرنگ.

11. پوپ، الیس؛ سوزان، مک هال؛ ادوارد، کریه. (1383). افزایش احترام به خود در کودکان و نوجوانان. ترجمه پریسا متجلی. تهران. انتشارات رشد.

12. تقوی، اعظم؛ فاتحی زاده، مریم. (1387). کودک آزاری. تهران: انتشارات دانژه.

13. حسینی، شهلا؛ کریمیان پور، غفار. (1390). تربیت جنسی کودکان پیش دبستانی. یزد: انتشارات دانشگاه آزاد یزد.

14. خوشابی، کتایون. (1388). کودک آزاری: انواع آزار جسمی، جنسی، عاطفی و بی توجهی به کودکان. تهران: انتشارات قطره.

15. چاپمن، گری؛ کمپل، راس. (1384). پنج زبان عشق کودکان. ترجمۀ سیمین موحد. تهران. انتشارات ویدا.

16. درایکورس، رودلف. (1388). روشهای نوین رفتار با کودکان. ترجمه محمود توتونچیان: تهران: انتشارات ثامن الئمه.

17. دفریتاس، کریستال. (1386). کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی کودکان و نوجوانان. ترجمه سارا رئیسی طوسیی. تهران: انتشارت صابرین.

18. دینک مایر، دان؛ دی مکی، گری. (1386). راهنمای تربیت اثربخش. ترجمه مهرداد فیروزبخت. تهران: انتشارات دانژه.

19. ساندرز، متیو. (1389). برای همه پدر و مادرها. ترجمه نوشین شمس. تهران: انتشارات آسیم.

20. سیرز، ویلیام. (1386). نقش پدر در تربیت و مراقبت از کودک. ترجمه شرف الدین شرفی. تهران: انتشارات صابرین.

21. سیگل، دانیل جی؛ هارتسل، مری. (1390). رویکردهای نوین در فرزندپروری. ترجمه مهرناز شهرآرای و مریم اسفاری. تهران: انتشارات آسیم.

22. شرایدن، مری دی. (1386). بازی و رشد کودک: از تولد تا شش سالگی. ترجمه حمید شبانی حصار. مشهد: انتشارات به نشر آستان قدس.

23. شیری، زهره. (1387). مقدمات پرورش کودک. تهران: انتشارات سازمان بهزیستی.

24. صرامی، حمید. (1390). آموزش سبک های فرزندپروری، مهارت زندگی و پیشگیری اولیه از اعتیاد ویژه والدین. تهران: انتشارات تندیس.

25. کاوه، کبری. (1390). کتاب راهنمای پدرها و مادرها. تهران: انتشارات سازمان بهزیستی.

26. کوشا، مریم. (1391). اختلال بیش فعالی کمبود توجه (راهنمای عملی برای خانواده ها و درمانگران). تهران. انتشارات قطره.

27. گاتمن، جان؛ دکلر، جون. (1391). کلیدهای پرورش هوش عاطفی در کودکان و نوجوانان. ترجمه فرناز فرود. تهران: انتشارات صابرین. 

28. گاربر ماریان، استفن؛ گاربر، دانیلز؛ فریدمن اسپیزمن، روبین. (1387). چگونه با کودکم رفتار کنم. مترجمان شاهین خزعلی هومن حسینی نیک و احمد شریف تبریزی . تهران: انتشارات مروارید.

29. فابر، آدل؛ مازلیش، الین. (1375). به بچه ها گفتن، از بچه ها شنیدن. ترجمه فاطمه عباسی فر. تهران: انتشارات اوحدی.

30. قندچی تهرانی، داوود. (1371). عوارض منفی تنبیه. تهران: نشر مولف.

31. علیزاده، حمید؛ سجادی، حبیبه السادات. (1388). رودولف درایکورس، روابط مسئولانه و احترام متقابل. تهران: انتشارات دانژه.

32. مجوزی، یدالله. (1376). چرا تنبیه. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

33. مشتاق، نهاله. (1390). مادر خوب مادر بد. تهران: انتشارات مهر و ماه نو.

34. معرفای، ابراهیم. (1379). تربیت جنسی، تربیت فراموش شده. تهران: انتشارات پیوند.

35. مک نامارا، باری ای؛ مک نامارا، فرانسین جی. (1388). کلیدهای پرورش کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه. ترجمه فریبا مقدم. تهران. انتشارت صابرین.

36. موسوی، شکوفه. (1387). پول توجیبی. تهران: انتشارات قطره.

37. مولوانی، آلیسون. (1383). آزاد و صمیمی با فرزندان. ترجمۀ مهدی جاجی اسماعیلی. تهران. انتشارات دانژه.

38. هاک، پل. (1386). موفقیت در تربیت فرزندان. ترجمه حسین صیفوریان و محمدطاهر ریاضی ارسی. تهران: انتشارات رشد.

مردی ﺑﺎ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ همسرش را ﺭﻧﺠﺎﻧﺪ. اﻣﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎﻥ ﺷﺪ. اﺯ ﺭاﻩ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮای ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺩﻝ همسرﺶ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩ. اﺯﺟﻤﻠﻪ ﻧﺰﺩ ﭘﻴﺮ ﺩاﻧﺎی ﺷﻬﺮ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺎ اﻭ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻛﺮﺩ. ﭘﻴﺮ ﮔﻔﺖ: براﻱ ﺟﺒﺮاﻥ ﺳﺨﻨﺖ ﺩﻭ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻲ؛ ﺟﻮاﻥ ﺑﺎ ﺷﻮﻕ ﺩﺭﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺭاﻩ ﺣﻞ ﺭا ﺑﺮاﻳﺶ ﺷﺮﺡ ﺩﻫﺪ. ﭘﻴﺮ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪ ﮔﻔﺖ: اﻣﺸﺐ ﺑﺎﻟﺸﻲ اﺯ ﭘﺮ ﺑﺮﺩاﺷﺘﻪ ﻭ ﮔﻮﺷﻪ ﺁﻥ ﺭا ﺳﻮﺭاﺥ ﻛﻦ، ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻣﺤﻼﺕ ﺑﺮﻭ ﻭ ﭘﺸﺖ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻪ ای ﻳﻚ ﭘﺮ ﺑﮕﺬاﺭ ﺗﺎ ﭘﺮﻫﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﻮﺩ. ﻫﺮ ﻭﻗﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭا ﻛﺮﺩی ﻧﺰﺩ ﻣﻦ ﺑﻴﺎ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ ﺭا ﺑﮕﻮﻳﻢ. ﺟﻮاﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﺷﺐ ﺭا ﺑﻪ آن کار ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ. اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ اﺯ ﺳﺮﻣﺎﻱ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻳﺦ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩ. ﻭﻟﻲ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ اﺩاﻣﻪ ﺩاد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻃﻠﻮﻉ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻛﺎﺭﺵ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪ. ﺑﺎﺳﺮﻋﺖ ﻧﺰﺩ ﭘﻴﺮ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﻨﻮﺩی ﮔﻔﺖ: ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻭﻝ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪ، ﺣﺎﻻﭼﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻢ؟ ﭘﻴﺮﮔﻔﺖ ﺣﺎﻻ ﺑﺮﮔﺮﺩ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﭘﺮﻫﺎ ﺭا ﺟﻤﻊ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻭﻟﺶ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ. اﻭ ﺑﺎ ﺳﺮاﺳﻴﻤﮕﻲ ﮔﻔﺖ: اﻣﺎ اﻳﻦ ﻏﻴﺮممکن اﺳﺖ؛ ﺑﺴﻴﺎﺭی اﺯ ﭘﺮﻫﺎ ﺭا ﺑﺎﺩ ﭘﺮاﻛﻨﺪﻩ ﻛﺮﺩﻩ. ﻭ ﻫﺮ ﭼﻘﺪﺭ ﺗﻼﺵ ﻛﻨﻢ ﺑﺎﻟﺶ ﻣﺜﻞ اﻭﻟﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ. ﭘﻴﺮ ﮔﻔﺖ: ﺩﺭﺳﺖ اﺳﺖ... ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ میﻛﻨﻲ ﻣﺜﻞ ﭘﺮﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎﺩ اﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺩﻫﺎﻧﺖ ﺑﺎﺯ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ. ﺩﺭ اﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻠﻤﺎﺕ، ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﺳﺘﺸﺎﻥ ﺩاﺭی ﺩﻗﺖ ﻛﻦ!

رفتارهای زشت و حاضرجوابی این روزها خیلی معمول و شایع شده و این باعث می‌شود فرزندتان زمانی که به او می‌گویید وقت تماشای تلویزیون به پایان رسیده، در مقابل شما بایستد؛ اما کودکی که به خود اجازه می‌دهد با خانواده‌اش این‌طور صحبت کند، ممکن است به این باور برسد که با دیگران نیز می‌توان بی‌ادبانه صحبت کرد؛ بنابراین بسیار مهم است که والدین بلافاصله بعد از مشاهده چنین رفتارهایی واکنش نشان دهند. برایش روشن کنید که اگرچه ناراحت است اما این اجازه را ندارد که با کلمات نامناسب با فرد دیگری صحبت کند. سپس به او کمک کنید تا احساسش را بروز دهد. او باید از فعل اول شخص استفاده کند؛ مثلا بگوید «من عصبانی هستم» نه این که بگوید «تو نمی‌فهمی.»

 برای تشویق او به این کار، می‌توانید از او درباره احساساتش سؤال کنید. اگر او طعنه‌آمیز صحبت می‌کرد، بگویید «به نظر می‌آید ناراحتی. بهتره راجع به ناراحتیت صحبت کنیم» یا اگر بر سر برادرش فریاد می‌زد، بد نیست بپرسید: «به نظر میاد از دست من عصبانی هستی؛ می‌تونی بگی چی شده؟» به کودک خود راه‌های مثبت بروز احساساتش را یاد دهید. درضمن به او این فرصت را بدهید تا بداند در عین حال که کاملا طبیعی است گاهی فرد، ناراحت یا عصبانی باشد اما این دلیل محکمی برای این نیست که به دیگران توهین کند یا بر سر آن ها داد بزند. بدون شک کوچک‌ترها باید کنترل احساساتشان را یاد بگیرند و بتوانند بین چیزهایی که احساس می‌کنند، تفاوت قائل شوند؛ بنابراین تعجب نکنید اگر مجبور شدید زمان زیادی را کار کنید تا بتوانید به فرزندتان که زود از کوره در می‌رود یاد دهید بر احساساتش مسلّط باشد. بخشی از آموزش کودکان برای احترام این است که به آنها یاد دهید وقتی شما هم اشتباه می‌کنید عذرخواهی می‌کنید. این نشان می‌دهد بر رفتارتان مسلّط هستید و خود را در برابر اشتباهتان مســــئول می‌دانید.

‍‍✴️ راهکارهای تربیتی جهت نمازخوان شدن فرزندان:

👈۱. خودتان الگوی خوبی باشید. اگر شما نماز عاشقانه و اول وقت نخوانید و مثل کلاغ نوک به زمین بزنید، انتظار نداشته باشید فرزندتان نمازخوان شود.

👈۲. بعدازنماز، کودک یکی دوساله به بالا را در آغوش بگیرید و رفتار بامحبت تری با او داشته باشید، تا فرزند ببیند شما هر وقت نماز میخوانید، مهربانتر میشوید و به این وسیله به نماز علاقه مند میشود.

👈۳. او را از کودکی به نماز جماعت و نماز جمعه و حرم و مساجد و مراسم مذهبی ببرید، مخصوصاً اگر برایش این مکان ها را با جایزه و خاطره و تشویقی شیرین کنید.

👈۴. امر به نماز را درست وقتی فرزند به سن بلوغ رسید، نگذارید بماند باید چند سال قبل از سن تکلیف او را مشتاق به نماز کنید و نماز را به او آموزش دهید.

👈 ۵. برای مشتاق کردن کودک به نماز، قبل سن تکلیف، برای دختران یک چادر نماز و جانماز و مُهر و تسبیحِ قشنگ و برای پسر هم همین ها غیر از چادر را تهیه کنید.

👈۶. چون به سن تکلیف نرسیده و نماز برایش واجب نشده، او را همیشه مجبور به نماز خواندن نکنید. مثلاً میتوان قبل از اذان با کودک کمی بازی کرد بعد موقع اذان که شد بگویید دخترم اذان میدهند من میخواهم نماز بخوانم تو چه؟ ... دستور ندهیم پیشنهاد بدهیم.

👈۷. از کودکی هر وقت نماز میخوانَد به او محبت بیشتری کنید و نماز خواندنش را برای دیگران و در جمع خانواده و فامیل تعریف کنید و تشویق و تحسینش کنید.

👈 ۸. با خانواده های مذهبی و دوستان خوب معاشرت و رفت و آمد کنید. 

👈۹. با ورود فرزندتان به دوره ی نوجوانی برای او دلیل بیاورید که چرا نماز بخوانیم ولی کوتاه بگویید و سریع رد شوید. انتظار تأثیر زود و سریع نداشته باشید؛ زیرا نوجوان در دوران خامی است تا پخته شود و حرف شما را بفهمد زمان میبرد.

👈۱۰. نسبت به نماز خواندنش یا نخواندنش حسّاسیت زیادی نشان ندهید و مدام به او گیر ندهید. حسّاسیت زیاد، جلوی تفکر او را میگیرد و نماز با اجبار فایده ندارد؛ بگذارید از درون مسئولیت پذیر شود.

👈۱۱. در دوران نوجوانی، فرد دچار سردرگمی است و به دنبال انتخابِ راه و هویت خود است، به او راه درست را نشان دهید و بگذارید زمان بگذرد و راهش را انتخاب کند. مدام نصیحتش نکنید بدتر گیج و کلافه می شود.

👈۱۲. از روش غیر مستقیم استفاده کنید؛ مثل اهداى کتاب و سی دی و نرم افزار. هم میتوانید به او هدیه کنید و یا جایی جلوی چشمش قرار دهید تا خودش ببیند و استفاده بکند.

👈۱۳. نوجوان به دلیل تغییرات هورمونی رشد، دچارِ کمی سستی و احساس خستگی است، خوابش زیاد شده و اکثراً سنگین خواب میشوند. شاید شما فکر کنید او تنبل شده. برای نماز صبح او را با دعوا و داد بیدار نکنید. او را با محبت و نوازش و بوسه و صدازدن با القاب زیبا مثل دختر عریزم و ... بیدارش کنید. یک بار هم شاید کافی نباشد، پس صبورانه یک بار قبل نماز خودتان و یک بار بعد نماز او را با محبت بیدار کنید. 

👈۱۴. در جلوی جمع، مدام او را امر به خواندن نماز نکنید. پنهانی و با لحن پُر از محبت به او یادآوری کنید.

👈۱۵. گاهی نوجوان به دلیل دیده نشدن، با نماز نخواندن میخواهد خود را نشانتان دهد. پس او را ببینید و به او توجه کافی بکنید. 

👈۱۶. هیچ گاه بچه های نمازخوان را بر سرش نکوبید و او را با آن ها مقایسه نکنید، مقایسه اثر عکس دارد و او، هم از نماز بدش می آید و هم از آن بچه ی نمازخوان. 

👈۱۷. وقتی به سن تکلیف رسید برایش جشن عبادت بگیرید. 

👈۱۸. نقل داستان های شیرین و در حد سن کودک و نوجوان از نماز بزرگان و استفاده از اشعار و احادیث زیبا 

👈۱۹. ترک مستحبات در ابتدای کار و طول ندادن نماز و رعایت توانایی کودک و نوجوان

👈۲۰. تقویت عشق و علاقه به اهل بیت که یکی از راه های جلب انسان به عبادت و نماز است.

👈و نکته پایانی: اگر در رفتار نماز خوان ها، مهر و محبت و انصاف دیده شود، میل بچه ها به نماز خواندن بیشتر میشود.

👈و نکته پایانی دیگر: تا خوب ها خوب تر نشن، بدا خوب نمیشن...